“Transitie van onderop: ga eens kijken in jouw eigen wijk”
Achtergrond
De energietransitie is in volle gang. Ook op lokaal niveau gebeurt er ontzettend veel. Maar de ‘transitie van onderop’ gaat niet zonder horten of stoten. Burgerinitiatief wordt vaak nog onvoldoende herkend en ondersteund door een grote groep mensen die aan de transitie werken, van bedrijven tot aan overheden.
Met zijn 10 puntenplan voor burgerbetrokkenheid wil Rob Jetten burgers meer ondersteunen en ruimte geven. En ook het Nationaal Klimaatplatform (NKP) zet zich hier actief voor in. Op 6 december geven zij letterlijk een gezicht aan al die mensen die zich in hun eigen wijk of buurt inzetten voor de transitie. Energie Beheer Nederland ging alvast langs in Moerwijk, waar Neo de Bono met de wijk werkt aan verduurzaming en ziet wat er nodig is voor een meer rechtvaardige transitie.
Impact op wijkniveau
“Je kunt pas echt werken aan de energietransitie als je weet wat de impact daarvan is in jouw eigen wijk, op wijkniveau”, betoogt Neo de Bono, mede-initiatiefnemer van Energierijk Moerwijk, energiecoöperatie in Moerwijk, een van de armste buurten van ons land. “Voor wie doe je het? Heb je daarmee gesproken? Ga naar het buurthuis, of de voedselbank. Dan snap je waar deze transitie over gaat. De transitie lijkt soms een ver van ons bed show. Totdat je je bedenkt dat in iedere wijk of buurt – arm of rijk – een voedselbank actief is. Hoe mooi zou het zijn als door jouw toedoen de toegang tot betaalbare energie ervoor kan zorgen dat die mensen weer fatsoenlijk te eten hebben.”
Voor die mensen gaat de energietransitie over de kinderen te eten geven, niet over groene moleculen of reductie van emissies. “Als je dag in dag uit moet overleven, heb je andere dingen aan je hoofd”. Maar het beeld dat zij niet geïnteresseerd zijn in de energietransitie of zich niet laten verenigen in een energiecoöperatie, deelt Neo de Bono niet. “Dat is echt onzin. Hier in Moerwijk zijn ontzettend veel bewoners lid van onze energiecoöperatie, en dat zijn echt niet alleen mensen met koopwoningen. Het gros van de huizen is sociale huur.”
Geldzorgen
“Mensen hebben constante zorgen over hun energierekening, ook in deze warmste week van de zomer, eigenlijk over alle rekeningen. Dus als we aangeven dat wij daar samen iets aan kunnen doen, dat wij die pijn kunnen verzachten, dan zegt niemand nee. Bovendien: de coöperatie is van de mensen. Ze zijn al lid. Ze horen er al bij.”
Afgelopen winter heeft er een succesvolle solidariteitsactie plaatsgevonden waarbij in de stad geld is opgehaald om energierekeningen in Moerwijk te betalen. Er lopen ook energiecoaches rond. Dat Duurzaam Den Haag zich in Moerwijk heeft gevestigd, helpt hier enorm bij zegt Neo. Zelf richt hij zich met name op het stadhuis. “Er is nog een enorm gat tussen wat daar gebeurt en wat hier in de wijk gebeurt”.
Als voorbeeld noemt hij de Energie in de Wijk challenge van de gemeente Den Haag. Die wedstrijd spreekt het intellect aan. Het opleidingsniveau is hier gemiddeld laag dus dat past niet bij onze wijk. “Terwijl hier zoveel energie zit”. Ook stoort Neo de Bono zich aan het feit dat participatie in de praktijk vaak niet verder komt dan informeren.
Vertrouwen geven
“Het vertrouwen wordt keer op keer geschaad wanneer er niet echt naar deze wijk en zijn inwoners wordt geluisterd. We mochten wel meedenken over een lokaal warmtenet. Maanden tijd hebben we als lokale energiecoöperaties daaraan besteed. Maar toen kwam WarmtelinQ, en bleek dat we daar met onze lokale energie initiatieven helemaal geen toegang tot krijgen. Uiteindelijk voelden we ons belazerd, omdat alles al besloten bleek. Het was een poppenkast.” Hoe moet het dan wel? Hoe komen we samen tot een meer rechtvaardige transitie? “Geef mensen vertrouwen en begin bij de bewoner. Ga als professional altijd eerst de wijk in. Sluit aan bij wat er in de wijk gebeurd of gevraagd wordt. Dan maak je andere keuzes. Er is een radicaal andere mindset nodig. De energietransitie is niet rechtvaardig, zolang er geen echte zeggenschap is.”
