Verkiezingsdebat in het teken van de energietransitie

Derk Boswijk van het CDA roemt de werking die de salderingsregeling heeft gehad. “Die heeft Nederland van achterblijver tot koploper zonne-energie gemaakt. Een enorme prestatie. Nu is het tijd die regeling af te bouwen, en geld te reserveren voor het isoleren van sociale huurwoningen.” NSC onderschrijft zit. Daarbovenop wil het NSC kandidaat kamerlid Wytske Postma zich inzetten om energiearmoede tegen te gaan. GroenLinks-PvdA is van plan een grootschalig isolatie-offensief te ontketenen. Want, zo geeft Suzanne Kröger de gedachte erachter aan: “Energie die je bespaart, hoef je ook niet op te wekken.” Cor Pierik van de BBB is het eens, en waarschuwt: “We moeten allemaal aan de bak.”

Naast maatregelen op de korte termijn, is de VVD van mening dat Nederland ervoor moet zorgen dat er in de toekomst voldoende duurzame energie van eigen bodem beschikbaar is. De marktwerking zegt namelijk: een groot aanbod zorgt voor een gunstige prijs. VVD’er Silvio Erkens vindt dat hiervoor het geld uit het Klimaatfonds kan worden aangewend, pakweg zo’n 7 miljard euro. NSC wil het Klimaatfonds liever afschaffen. Postma: “Goed om geld te steken in het klimaat, maar niet via dit fonds waarop te weinig regie is gevoerd.”

Drukte op het stroomnet, wie krijgt voorrang?

Door de investeringen in duurzame energie en de elektrificatie van de samenleving piept en kraakt het stroomnet. Sommige ondernemers moeten wachten op een aansluiting. Deze drukte op het stroomnet, netcongestie genoemd, zal voorlopig nog niet over zijn. Moeten organisaties met een maatschappelijk belang dan voorrang krijgen op het net? Prioriteren heet dat in de verkiezingsprogramma’s. VVD vindt vooral dat netcongestie snel moeten worden aangepakt. “En ondernemers met slimme ideeën om het net te ontlasten, bijvoorbeeld met batterijen, willen we belonen”, aldus Erkens. Boswijk van het CDA en Kröger van GroenLinks-PvdA waarderen eveneens de lokale initiatieven. Tijdens hun werkbezoeken op verschillende bedrijventerreinen in Nederland werden zij geïnspireerd door slimme energieopslag- en uitwisselingsinitiatieven.

NSC pleit daarnaast voor meer provinciale regie op het net. “We moeten regionaal veel slimmer kijken naar hoe dat stroomnet is ingericht”, vindt Postma. Regie, dat is ook waar de BBB groot voorstander voor is. Als het aan deze partij ligt, komt er een rijkscoördinator, speciaal voor deze taak. “We hebben iemand nodig die het stroomschema voor ons land maakt”, vindt Pierik.

Bij een grote stroomvraag in een regio, bijvoorbeeld bij industriële clusters, kan volgens de BBB, VVD en CDA kernenergie worden ingezet: “We hebben alles nodig; zon, wind, geothermie, noem maar op, maar ook kernenergie”, vindt Boswijk van het CDA. GroenLinks-PvdA is hier fel op tegen. “Er kleven evidente nadelen aan kernenergie. Laatst is een kernenergieproject gestopt, omdat het simpelweg te kapitaalintensief is”, meldt Kröger.

De Noordzee, de energiecentrale van Nederland

Het wordt steeds drukker op de Noordzee. Het ene windpark na het andere wordt ontwikkeld. Dat maakt de Noordzee de energiecentrale van Nederland. Daarnaast wordt de Noordzee intensief voor andere doeleinden gebruikt. Er wordt gevist, gevaren, defensie oefent er én de natuur ontwikkelt zich er. Hoe komen al die belangen samen?

“Het Noordzeeakkoord is eigenlijk een van de weinige akkoorden waar wij heel enthousiast over zijn”, begint Wytske Postma van NSC, hiervoor directeur van Stichting De Noordzee. Binnen dit akkoord zijn alle belanghebbenden van de Noordzee vertegenwoordigd. “En als je samen alle belangen bespreekt, ga je er samen uitkomen, zeker. Door windmolens slim te bouwen, kunnen ze de natuur zelfs versterken.” Daar is ook GroenLinks-PvdA voorstander van. “Natuurinclusief bouwen, die eis moeten we vastleggen in tenders”, vindt Kröger.

Cor Pierik van BBB, al meer dan drie decennia werkzaam voor het CBS, brengt de volgende statistieken ter tafel. Op dit moment staan er 671 windmolens in de Nederlandse Noordzee, in 2030 naar verwachting 1.700 en in 2050 zo’n 7.000. “Dat is buitenproportioneel”, vindt Pierik. “De goedgekeurde plannen voeren we uit. Maar als het aan ons ligt, gaan we geen nieuwe windparken meer bijbouwen.”

Silvio Erkens van de VVD stipt de infrastructuur op de Noordzee aan. windparken komen steeds verder uit de kust te liggen. Het wordt daarmee uitdagender stroom aan land te krijgen. “Daarom stellen we voor om oude gasplatforms te gebruiken voor de productie van waterstof op zee.” Door de toenemende drukte op de Noordzee vindt het CDA het belangrijk ook goed naar de veiligheid van de infrastructuur te kijken. “Die moeten we veel beter gaan borgen. Veiligheid staat echt nog in de kinderschoenen”, aldus Derk Boswijk.

Een speciale minister voor de Noordzee, net als België heeft, dat zien de deelnemers aan het BNR energiedebat niet zo voor zich. De reden waarom België deze minister heeft benoemd, is omdat hij dicht bij de kust woont, weten de politici. “De Noordzee vraagt om een integrale aanpak”, vindt Pierik. Die beslaat meerdere beleidsdomeinen.

Gas blijft nodig, of niet?

Het laatste thema van het BNR energiedebat gaat over gas. Uiteindelijk moet Nederland aardgasvrij worden. Maar voor de energievoorziening blijft Nederland de komende jaren nog afhankelijk van aardgas.

Met de sluiting van het Groningengasveld is het de vraag of nu versneld moet worden afgebouwd? Of is het omwille van de leveringszekerheid juist nodig te investeren in aardgas uit de kleine velden in de Noordzee? “Ja, gas uit eigen bodem blijft nodig”, vindt Erkens van de VVD. “Anders moeten we het importeren uit Qatar, bijvoorbeeld. Dat is niet wenselijk.” NSC is ook voor gas uit de Noordzeebodem, mits het boren verantwoord gebeurt.

GroenLinks-PvdA stelt voor de bestaande boringen af te bouwen richting 2040. “In lijn met het klimaatakkoord van Parijs”, voegt Kröger toe. Waar de energie dan vandaan moet komen? “We zullen nog beter en meer gecontroleerd energie moeten besparen”, luidt het antwoord. “Bovendien, gas uit de Noordzee is niet de gamechanger in de energietransitie.” Boswijk van het CDA reageert dat dát nu juist het punt is van de energietransitie: er is niet één gamechanger. “Het is een mix van allerlei soorten energie, en we hebben die allemaal nodig, ook gas uit de Noordzee.” En warmte uit warmtenetten, waarvan de ontwikkeling op dit moment stokt.

De panelleden besluiten, haast eensgezind, de regierol van de overheid te benadrukken. Bij de ontwikkeling van warmtenetten, wind op zee, bij de ruimtelijke ordening en bij het ontwikkelen van een visie op het energiesysteem.

EBN organiseerde en hostte het BNR Energiedebat. Het debat is onderdeel van een reeks thematische verkiezingsdebatten die worden uitgezonden op BNR.