Wind en zon onder de grond? De rol van ondergrondse waterstofopslag in Europa’s energiezekerheid

Stephan vult aan: “Ondergrondse waterstofopslag is eigenlijk de enige haalbare manier om duurzame energie op grote schaal en over langere periodes op te slaan. Maar het gaat verder dan alleen opslag. Zonder opslag is er geen stabiele waterstofmarkt, geen leveringszekerheid en geen robuuste infrastructuur. De lege gasvelden die we gebruiken in EUH2STARS zijn ideaal voor UHS: ze hebben miljoenen jaren veilig gas opgeslagen en zijn vaak al aangesloten op bestaande netwerken.”

Energiezekerheid is het thema van deze editie van Focus. Hoe draagt UHS daaraan bij?

Stephan: “Om de klimaatdoelen te halen, moet de productie van duurzame energie flink omhoog. Maar zon en wind zijn grillig. UHS biedt een oplossing: we zetten groene stroom om in waterstof via elektrolyse, slaan die op onder de grond en gebruiken het wanneer de zon niet schijnt of de wind niet waait.”

Bastiaan benadrukt het belang van veerkracht: “Met UHS maken we het energiesysteem minder kwetsbaar voor geopolitieke spanningen en prijsschokken. En we zorgen ervoor dat industrieën die afhankelijk zijn van waterstof kunnen rekenen op een stabiele aanvoer.”

Met EUH2STARS slaan Europese bedrijven de handen ineen op het gebied van UHS. Wat is de doelstelling van deze samenwerking?

“Met EUH2STARS tonen we aan dat ondergrondse waterstofopslag in lege gasvelden technisch klaar is voor grootschalige toepassing.”, legt Stephan uit. “We bouwen bestaande gasvelden om tot waterstofopslaglocaties en testen die op verschillende plekken in Europa: het draait om opschaling.”

Wat zijn de belangrijkste lessen tot dusver?

Een belangrijke mijlpaal was het Underground Sun Storage-project in het Oostenrijkse Rubensdorf. “We werken hier al bijna tien jaar aan,” zegt Stephan. “De lessen uit Rubensdorf zijn duidelijk: de technologie werkt en UHS is qua ontwerp en operatie vergelijkbaar met aardgasopslag.“

Welke uitdagingen moeten nog worden overwonnen?

Stephan: “De grootste uitdaging nu is niet technisch, maar economisch. We hebben partijen nodig die inzien dat UHS een cruciaal onderdeel is van de toekomstige waterstofeconomie en bereid zijn om te investeren.”

Bastiaan, zijn deze resultaten van EUH2STARS toepasbaar voor Nederland?

“Absoluut, de ervaringen uit Oostenrijk, en straks ook uit Hongarije en Spanje, zijn waardevol voor ons land. Denk aan technische haalbaarheid, veiligheid en het betrekken van belanghebbenden.”

Er is geen UHS-project gepland in Nederland binnen het EUH2STARS-project. Zou dat wel moeten, gezien de verwachte behoefte aan UHS-capaciteit?”

“Binnen EUH2STARS is er nu nog geen Nederlandse pilot, maar dat zegt niets over de ambities”, stelt Bastiaan. Hij vervolgt: “Studies laten zien dat Nederland tussen de 7 en 29 TWh aan opslagcapaciteit nodig zal hebben. Dat betekent tientallen zoutcavernes en meerdere gasvelden. Als je dan terugrekent wat er nodig is om die capaciteit tijdig te realiseren, dan zou er in 2030 een demonstratieproject operationeel moeten zijn om de technische haalbaarheid aan te tonen van ondergrondse waterstofopslag in een Nederlands gasveld.”

Wat hopen jullie bereikt te hebben tegen het einde van EUH2STARS?

Stephan: “We willen van UHS een volwaardige dienst maken. Dat betekent meer ervaring opdoen in de praktijk en het ontwerp verder verfijnen voor grootschalige toepassing.”

Bastiaan voegt toe: “Binnen EUH2STARS draait het om het ontwikkelen van best practices – technisch én maatschappelijk – die in heel Europa toepasbaar zijn. En we willen het gesprek aangaan met beleidsmakers, bedrijven en burgers om het bewustzijn dat ondergrondse waterstofopslag nodig is te vergroten. Daarom zijn bijeenkomsten zoals deze zo belangrijk.”

Tot slot: welk advies hebben beide heren voor beleidsmakers die zich bezighouden met ondergrondse waterstofopslag?

Bastiaan: “Begin met bewustwording dat UHS geen luxe is, maar noodzaak. Investeer in draagvlak en betrek belanghebbenden vanaf het begin.”

Stephan sluit af: “Het vraagt lef om dit soort projecten van de grond te krijgen. Ik hoop dat beleidsmakers lef tonen en onze partners in Nederland de ruimte geven om een demonstratieproject te realiseren.”